Zo’n 4000 woningen in het OHG worden verwarmd door aardgas in 7 buurten. Vóór 2040 zullen de Cv-installaties, rookgaskanalen en gasleidingen in de woningen vervangen worden door aansluitingen voor een warmtenet. Of dat een warmtenet per wijk, per buurt of per gebouw wordt, is afhankelijk van de kosten, de mogelijkheden en de inzet en wensen van bewoners. Warmtenetten veroorzaken sowieso veel minder CO2-uitstoot, de bedoeling is bovendien dat nieuwe warmtenetten met schone warmtebronnen gevoed worden, zoals zon, wind, water, aardwarmte of met restwarmte van bedrijven. En nieuwe publieke warmtenetten geven bewoners andere mogelijkheden.
Aquathermie en geothermie
De Energiecommissie heeft afgelopen jaren ingezet op aquathermie. Dat is een techniek waarbij de warmte van het oppervlaktewater gebruikt wordt als basis (15-20 graden) voor het verwarmen van het water in het warmtenet. Die temperatuur wordt dan opgevoerd met behulp van een warmtepomp. In onze wijk worden de gebouwen op de kop van de Piet Heinkade al jaren op die manier verwarmd.
Waternet, AECL en de Energiecommissie hebben in 2021 onderzoek gedaan naar een warmtesysteem op basis van aquathermie voor het KNSM-eiland. De temperatuur van het gebruikte oppervlaktewater uit het IJ van 15-20 graden moet dan opgekrikt worden met een warmtepomp per buurt of per gebouw naar 55 graden, met een booster voor warm tapwater (> 65 graden) per woning. Zie hier het onderzoek naar het KNSM-eiland. Technische berekeningen zijn ook gemaakt voor de Veemkade en de Architectenbuurt.
In tegenstelling tot waterstof, lijkt ook geothermie -het gebruik van warmte diep uit de aarde- een goed alternatief te worden voor aardgas. Het onderzoek is volop gaande. Het is een warmtebron voor grootschalige toepassingen, de techniek is te duur voor kleinschaliger toepassing als buurt- of gebouw-verwarming, maar kan dus heel goed ingezet worden voor grote warmtenetten.
Aanpassingen gebouwen
De gebouwen moeten klaar zijn voor nieuwe verwarmingssystemen. Nummer één is isolatie, want een middentemperatuur van 55 graden is lager dan de huidige Cv-temperatuur van 80-90 graden. Er moet ruimte zijn voor nieuwe aan- en afvoerleidingen én voor de grote collectieve warmtepompen. Vervolgens komen vragen als: wie installeert het systeem, wat kost het, wie wordt verantwoordelijk voor installatie, aanvoer, onderhoud en wat is de stem van de buurt/bewoners daarbij.
Naar de staat van de gebouwen heeft de Energiecommissie onderzoek gedaan. De gebouwen, tussen 1990 en 2010 gebouwd, zijn redelijk tot goed geïsoleerd en kunnen een warmtenet van 55 graden aan, mits de isolatie op orde is. Maar woningen in eenzelfde gebouw verschillen onderling sterk op tocht, warmte, energieverbruik en dat vraagt nader onderzoek. Dat onderzoek volgde met hulp van het VvE-programma van de gemeente Amsterdam. Vijfentwintig VvE-vertegenwoordigers uit het OHG volgden een duurzaamheidscursus en lieten onderzoek doen. Dit leverde bewoners veel inzicht op over hun gebouw en waar en hoe zij het beste kunnen beginnen met verduurzamen. Zie als voorbeeld het onderzoek van VvE Entrepot West en de energieadviezen voor gebouw Diogenes en Pakhuis Vr-Za
Resultaten en vervolg
Het is niet bij onderzoek gebleven. We telden zomer 2025 zo’n 25 lopende initiatieven tot verduurzaming. Met vallen en opstaan, dat wel. Ondertussen heeft de Energiecommissie een aparte VvE-ondersteuner die VvE’s met plannen terzijde kan staan.
Op wijkniveau gaat de Energiecommissie samen met de gemeente vervolgonderzoeken (laten) doen. Zo vinden we het belangrijk te weten wat wij in de buurt van een publiek warmtenet mogen verwachten. Een ander onderzoek gaar over de maatregelen die we ín de woningen moeten nemen. We willen ook preciezer weten wat we kunnen met aquathermie in onze wijk.
Verder gaat de Energiecommissie buurtgericht bewoners bevragen en in kaart brengen hoe de aardgas-vrij aanpak zou moeten beginnen. We ondersteunen de plannen van (clusters van) VvE’s en bewonersorganisaties voor een andere warmtevoorziening. In de samenwerking met de gemeente kunnen we ook experts inschakelen en optrekken met beleidsmakers.
Wij staan niet alleen, zie hier voorbeelden van wijken die aardgasvrij zijn geworden en Oranje Energie (voorheen 02025) is een Amsterdams platform van koplopers, op de website vind je informatie over Amsterdamse ontwikkelingen en initiatieven. Voor individuele bewoners geven aandacht aan wat je zelf kunt doen om te energie te besparen en wijzen we op het bestaan van energiecoaches.
