Actieve bewoners van de Wintermanspanden, Venetiëhof en Loods 6 op het KNSM-eiland presenteerden hun onderzoeken en activiteiten tijdens het energiecafé op 23 april. Sander Willems, warmteregisseur van de gemeente, bracht informatie over de plannen die de gemeente aan het ontwikkelen is en de wetgeving die daarbij gaat helpen. Marian Prins vertelde over de ontwikkeling op Sporenburg en de stappen naar een energiecoöperatie. Een groep van zes actieve bewoners gaat samen met de Energiecommissie de mogelijkheden onderzoeken voor samenwerking. lees hieronder het verslag.
Marian Prins ging na de opening door Aad van der Kley in op de kenmerken van het Oostelijk Havengebied, de werkzaamheden van de Energiecommissie en de initiatieven van buurtbewoners op het gebied van elektriciteit, isolatie en warmte. Samen met de gemeente gaat de Energiecommissie nu uitvoeringsplan(nen) maken voor het aardgasvrij maken van de buurt, voor isolatie en de aanpak van elektriciteit in de wijk (capaciteitsproblemen, opwek, delen, laadpunten). Voorwaarde is dat dit plan samen met bewoners (kopers en huurders) tot stand komt. Bewoners moeten zeggenschap krijgen en er moeten goede afspraken gemaakt worden over planning, techniek, eigendom en over de haalbaarheid en de betaalbaarheid. Daarnaast wil de Energiecommissie inzetten op VvE-ondersteuning. Zie hier de presentatie. Marian verwees ook naar het document met basisgegevens over het KNSM-eiland.
Sander Willems, namens de gemeente aanwezig, sloot daar op aan. De grote stadsverwarmingsprojecten in Amsterdam en ook in de rest van Nederland zijn vorig jaar vastgelopen door financiële en politieke oorzaken. Amsterdam heeft nu de draad weer opgepakt, daarbij geholpen door wetgeving:
- De WGIW (Wet Gemeentelijke Instrumenten Warmtetransitie) die gemeentes de bevoegdheid geeft om per gebied “de gaskraan dicht te draaien” op grond van een stadsbreed Warmteprogramma dat in Amsterdam nu in de maak is.
- WCW (Wet Collectieve Warmte) waarin betaalbaarheid / tarieven via kostprijs en publiek eigendom (> 50%) geregeld worden, evenals het gebruik van duurzame bronnen en het uitgeven van warmtekavels. Dat laatste betekent het toewijzen van gebieden aan warmtebedrijven en aan warmtegemeenschappen.
In januari presenteerde de gemeente een nieuwe warmtekoers met daarin de volgende punten:
- Korte termijn CO2-reductie, door grotere inzet op warmtepompen waar dat logisch is, en op besparing.
- Middellange termijn: Voorbereiden publiek warmtebedrijf, verbeteren betaalbaarheid, kansen benutten, warmtegemeenschappen en warmtebedrijven.
Er komt een nieuwe kaart voor het warmteprogramma per wijk. Onderscheid wordt gemaakt tussen de fysieke kanten (wat is er mogelijk) en de sociale kanten (hoe staan bewoners er in). Amsterdam zet in op gesprekken met bewoners én op een volwaardige positie van energiegemeenschappen die lokaal iets tot stand willen brengen. De plannen van de Energiecommissie sluiten hier op aan.
Op de vraag of de gemeente dan ook het overleg met de woningcorporatie op gang brengt en ondersteunt is het antwoord “Ja”. Op de vraag waarom een warmtenet in publieke handen zou moeten komen worden als redenen genoemd: geen winstmotief, wantrouwen leverancier weghalen, duurzame bronnen inzetten. De presentatie van Sander vind je hier.
Rondje langs gebouwen en schepen KNSM
De Wintermanspanden hebben gezamenlijk onderzoek laten doen naar de mogelijkheden en belemmeringen voor een inpandig warmtenet. Achterliggend is de vraag: Is een 55graden warmtenet mogelijk met behulp van aquathermie. Leidingen voor een warmtenet door de rookgaskanalen, zoals het idee was, blijkt niet mogelijk zonder breekwerk. Die leidingen lopen namelijk dwars door de gebouwen, ook via het woongedeelte. Via de gangen en trappenhuizen laten lopen is misschien wel mogelijk. Ook hebben de panden een energieonderzoek laten doen. De resultaten uit dit energie-onderzoek worden nu gebruikt om te bekijken of een individuele oplossing met een warmtepomp mogelijk is. Uit energieonderzoek weten bewoners al dat de warmtebehoefte verschilt per woning, mede afhankelijk van de ligging. De presentatie vind je hier.
Loods 6 (alleen een mondelinge presentatie) heeft veel groot onderhoud aangepakt, waaronder de plaatsing van nieuw glas. De vervanging van de oude CV-ketels waren reden om contact op te nemen met Vattenfall over de aansluiting van het pand op het warmtenet van Vattenfall. Dat gebeurt nu. Het pand krijgt een collectieve aansluiting, wat een forse korting op het vastrecht geeft. Nu wordt ook de mechanische ventilatie vernieuwd. Het grote dak wordt geïsoleerd en opnieuw ingericht. Er komen zo’n 1000 zonnepanelen op dit dak, waarmee Loods 6 ook mikt op de behoefte van de buurt. Deze optie wordt later op de avond opgepakt.
Barcelonaplein gaat in tegenstelling tot de afspraken van drie jaar geleden de rookgaskanalen vervangen en niet over op het warmtenet van Vattenfall.
Uit een enquête binnen Venetiëhof blijkt dat de bewoners belang hechten aan info, samen de richting bepalen en inzicht in de mogelijke scenario’s én kosten. Er is veel interesse in duurzaamheid, techniek en effect op woning. Venetiëhof is sinds 2016 aan het verduurzamen met als uitgangspunt een brede kijk op duurzaamheid. Het gaat om meer dan alleen het gebouw: energiebesparing; van het gas af; klimaatadaptatie; materiaalgebruik; biodiversiteit; delen; omkijken naar elkaar & hoe pakken we dit met elkaar aan?
Gerealiseerd zijn: lift, ledverlichting, ventilatoren, energieadvies gemeente, overleg met Vattenfall en onderzoek warmtenet. Wat er aan komt of in de planfase zit zijn: dakvernieuwing, glasvernieuwing, zonnepanelen. Er zijn onderzoeken gedaan naar:
- Hybride verwarmingsinstallatie (eerst verzwaring aansluiting);
- PV installatie op lifttorens voor collectieve elektra, De VvE wil alleen stroom opwekken die de leden direct verbruiken;
- Groen dak: welke mogelijkheden en voordelen; kunnen we de levensduur van de dakbedekking verlengen; waterretentie bij hevige buien; vermindering hittestress; verbeteren van de biodiversiteit. De presentatie vind je hier.
Energie opwekken, opslaan, delen
Marian Prins is betrokken bij een pilot én de oprichting van een energiecoöperatie op Sporenburg. Aanleiding voor de pilot is de netcongestie én het trafohuisje op Sporenburg waarop 500 woningen zijn aangesloten. Het is een van de weinige trafohuisjes waar gemeten wordt wat er aan elektriciteit wordt opgewekt en wat er wordt gebruikt. De pilot is gericht op gedragsverandering en het meest simpele doel daarbij is het voorkomen dat er een tweede trafohuisje bij gebouwd moet worden. Daarvoor doen nu 80 huishoudens mee -alle met zonnepanelen- aan het slim energiegebruiken, d.w.z. aan het vermijden van pieken in elektriciteitsgebruik door middel van een app. Vermijd je de piek dan krijg je daarvoor een beloning.
Liander, die bij de pilot betrokken is, heeft nu 30 thuisbatterijen met korting aangeboden. Bewoners kunnen dan overdag, als er veel elektriciteit opgewekt wordt, laden en kunnen tijdens de piekuren ontladen. De vraag is natuurlijk of men wel batterijen wil gebruiken voor deze doeleinden.
De pilot gaat nu een volgende fase in: het oprichten van een energiecoöperatie. De nieuwe Energiewet die op 1.1.2026 van kracht wordt, staat toe dat particulieren energie leveren. De leden die samen deze energiecoöperatie gaan vormen, moeten daarvoor wel bij dezelfde energieleverancier klant worden. Deze leverancier maakt dan de berekening voor het onderling leveren en afnemen. De coöperatie heeft geen winstoogmerk, maar streeft wel voldoende rendement na. Het opwekken en gebruik loopt via het net. Eind 2025 gaat er een voorstel naar bewoners, VvE’s, bedrijven, met de tarieven voor aan- en verkoop van energie. Leden moeten hun huidige energiecontract opzeggen. Doel blijft: slim energiegebruik.
De vraag is of dit ook mogelijkheden biedt voor het KNSM-eiland. Bijvoorbeeld door je aan te sluiten of door een eigen energiecoöperatie te starten. De presentatie van Marian vind je hier.
Samenwerken/vervolg op KNSM
De Energiecommissie wil samen met de gemeente in beeld gaan brengen wat er wel en niet mogelijk is in de verschillende buurten. VvE’s kunnen dan keuzes maken en een positie innemen, samen met andere VvE’s, met hun buurt of met het hele eiland. De Energiecommissie heeft daarbij wel mensen nodig op het eiland die willen meedenken. Een voorbeeld is de 1000 zonnepanelen van Loods 6: wat zou je daar mee kunnen op KNSM? Wellicht is elektriciteit ook makkelijker om op samen te wekken dan warmte, dat veel complexere structuren vraagt. Maar het integreren van systemen is ook belangrijk: van elektriciteit naar warmte.
Er zijn zes mensen die samen een voorbereidingsgroep gaan vormen. Zij gaan zich samen met de Energiecommissie bezighouden met de vraag op welke punten er casussen uitgewerkt kunnen worden voor het verduurzamen van het KNSM-eiland voor warmte en elektriciteit. En zij komen in september met voorstellen.
