“Comfortabel, warm en zuinig”, zegt Hannie Rentjes als ik haar vraag naar haar ervaring met het warmtesysteem in haar huis: WKO+warmtepomp+warmterugwinventilatie. “Ik mis eigenlijk alleen de stralingswarmte van een kachel”. Toen ik Hannie voor het eerst sprak was ik verbaasd dat er in het OHG al woningen zijn die verwarmd worden met een individuele warmtepomp. En ik was nieuwsgierig naar de ervaringen. Reden om bij Hannie op bezoek te gaan aan de Jollemanhof waar zij al 15 jaar woont. Zij heeft dus al zo lang ervaring met deze manier van verwarmen.
Van kantoren naar sociale huurwoningen
Het gebouw waar Hannie woont is eigendom van woningcorporatie Ymere. Oorspronkelijk waren er kantoorgebouwen tussen Veemkade en Piet Heinkade gepland. Teruglopende behoefte aan kantoorruimte en faillissement van de aannemer leidde tot de deal tussen Gemeente en woningcorporatie Ymere om de bouw van kantoorgebouwen om te zetten naar de bouw van sociale huurwoningen.
Vanaf de start zijn deze gebouwen aangesloten op het systeem voor Warmte-Koudeopslag (WKO) waar ook Het Muziekgebouw op aangesloten is. Bij WKO wordt de warmte uit oppervlaktewater diep in de grond opgeslagen. Die warmte (ongeveer 15 graden) wordt vervolgens gebruikt als eerste warmtebron voor het water dat in het warmtenet naar de woningen wordt gepompt. In de woningen zelf wordt de temperatuur van het water verder opgevoerd door een individuele warmtepomp. Eteck heeft dit WKO-systeem en het warmtenet destijds gekocht van Vattenfall en exploiteert het.
Nieuwe generatie warmtepomp
Hannies woning is compleet gasloos. Zij laat mij de grafiek van haar energieverbruik zien, dat in één jaar tijd is teruggelopen van 4400 KWh naar 2200 KWh. Hoe kan dat? “Een nieuwe generatie warmtepomp”, zegt Hannie. “De eerste pomp heeft het na 14 jaar begeven, zoals ook bij mijn buren, die binnenkort een nieuwe warmtepomp krijgen. Eteck en Ymere hebben drie jaar nodig gehad om een goed, nieuw model pomp te kiezen, maar daar is wel iets goeds uit voortgekomen. De ervaringen met de eerste generatie pomp waren niet onverdeeld goed”, zo gaat Hannie verder. “Een van de klachten was dat het systeem automatisch overschakelde op elektrisch verwarmen als de standaard verwarmingstemperatuur te laag werd. Daar kreeg je geen waarschuwing voor, zodat het elektraverbruik sluipenderwijs omhoog ging”, aldus Hannie. “Dat automatisch overschakelen heb ik uit laten zetten”.
Ymere heeft deze nieuwe pomp “voorgefinancierd”. De term geeft aan dat er onduidelijkheid is over het eigenaarschap van deze hardware. Hoort het bij de installatie van Eteck of hoort het bij de woning van Ymere. En hoe zit het dan met het te betalen vastrecht voor bewoners. Hannie kon me er niet het fijne van vertellen omdat zij een andere regeling heeft met Ymere.
De pomp staat op dertig graden
“22 graden”, zegt Hannie, als ik vraag hoe warm het nu in de kamer is, “de pomp geeft een temperatuur van 30 graden af, die je kunt verhogen naar 40 graden”. Dat is laag vergeleken met CV-ketels die ingesteld staan op 60 tot 80 graden. Het gebouw is heel goed geïsoleerd. De hele woning heeft vloerverwarming en je kunt de verwarming per kamer uitzetten.
“Het voordeel van dit systeem is dat je altijd een goede temperatuur hebt en dat het heel zuinig is”, zo gaat Hannie verder. “Het is wel afhankelijk van een heel goede isolatie. En het is niet een gezellige warmte, soms mis ik de stralingswarmte van een (hout)kachel”. “En ’s zomers, hoe is het dan”, vraag ik. “De woning is warm omdat het gebouw op het zuiden ligt en de ramen veel warmte binnenlaten”, zegt Hannie. “Deze nieuwe warmtepomp geeft koeling af als de temperatuur boven de 26 graden komt. Dan wordt er koud water rondgepompt. De verwarming heb ik zo ingesteld dat hij bij 22 graden stopt. Doordat de vloer koel is, voelt het bij een temperatuur van 24 graden of hoger toch nog prettig aan”.
Warmterugwinning bij ventileren
Nog zo’n “dingetje” die bij de oudere woningen in het OHG niet zijn toegepast: een ventilatiesysteem waarbij de warmte van de afgevoerde (vieze)lucht gebruikt wordt om de ingevoerde frisse lucht voor te verwarmen. Geen schuifpaneeltjes waardoor de koude wind naar binnen giert, maar overal ventilatie die je niet ziet en bijna niet voelt. Het is een systeem dat in bestaande bouw bijna niet te realiseren is. Door het hele gebouw en de woningen lopen buizen, iedere woning heeft een speciale ventilatie-unit. Het dak ligt vol met buizen voor dit ventilatiesysteem. Helaas verhindert dat weer het plaatsen van zonnepanelen, die ruimte is er niet meer.
En tot slot
Hannie is blij met dit systeem van warmte en ventilatie. Voor mensen in het OHG is de wijze van verwarming een van de voorbeelden hoe het geregeld kan worden straks: een WKO-systeem, een klein warmtenet, een zeer efficiënte individuele warmtepomp en een betrouwbare exploitant van het warmtesysteem.
