Op Sporenburg is op 7 november 2023 een pilot elektriciteitgebruik gestart. De initiatiefnemer Recourcefully wil hiermee onderzoeken of de netwerkcongestie voorkomen kan worden doordat bewoners hun elektriciteitsverbruik afstemmen op de beschikbare capaciteit van het net. De gemeente Amsterdam en netwerkbeheerder Liander geven hun volledige medewerking aan dit bijzondere project. Inmiddels hebben zo’n honderd bewoners van Sporenburg (20%) zich aangemeld om mee te gaan doen aan deze pilot. Op 27 februari 2024 is op een goedbezochte miniconferentie uitgelegd hoe het project werkt en wat er van de deelnemers verwacht wordt.
Lees hieronder over de achtergronden van FlexCity Sporenburg en bekijk het filmpje over het project. De informatie van de bijeenkomst op 27 februari vind je hier.
Innovatie en samenwerking voor een nieuw, flexibel energiesysteem.
Liander heeft voor de energietransitie 13.000 extra technici nodig! En daarnaast zijn er heel veel bouwmaterialen en vergunningen nodig. Een groot probleem. Gebruik van energie-data, informatie en slim gebruik kan oplossingen bieden. Resourcefully voert op Sporenburg een pilotproject uit om hier ervaring mee op te doen. Op dit moment wordt de meeste energie opgewekt door het gasnetwerk: vervoer voor een pompstation, verwarming, koken en douchen. De rest komt van het elektriciteitsnet. Het zijn compleet aparte werelden, met hun eigen leveranciers, distributeurs en netwerken. Voor lokale overheden was dit overzichtelijk. Bovendien was alles eenrichtingsverkeer, van de grote verwerkers tot aan de individuele gebruiker.
De energietransitie leidt ertoe dat we in een ander speelveld komen. Door verduurzaming, eigen opwekking en de daarmee gepaard gaande elektrificering werkt het oude systeem technisch, financieel en juridisch niet goed meer. Er zijn innovatieve oplossingen nodig waarbij de overheid, netbeheerder en prosumer (consumenten, die zelf hun stroom opwekken) veel voor elkaar kunnen krijgen. Daar horen nieuwe afspraken bij, nieuwe principes moeten uitgewerkt worden evenals een nieuwe beloningsstructuur. Dit vraagt om nieuwe ervaringen en inzichten.
Sporenburg Flex-City
Resourcefully start een innovatiepilot Flex-City, waarbij de ‘energiegemeenschap’ en het gebruik van flexibiliteit centraal staan. We doen dit in de Sporenburgbuurt. In Sporenburg liggen veel zonnepanelen, ook het aandeel elektrisch rijden groeit hard. Dat betekent dat er ‘s middags als de zon schijnt meer elektriciteit wordt gemaakt dan gebruikt wordt. Tussen half februari en begin november is het aanbod van opgewekte stroom in de buurt regelmatig groter is dan de vraag. De meeste bewoners komen echter aan het eind van de middag thuis. Veel mensen gaan dan koken en zetten de elektrische auto aan de lader, wat tot een grote piekvraag naar stroom leidt. Al deze stroom komt uit het lokale transformatorhuisje en dit raakt dan overbelast. Dat hoeft niet. Veel auto’s worden immers pas de volgende ochtend gebruikt. We willen met de pilot zorgen dat de huishoudens hun elektriciteitsvraag beter balanceren en de zelf opgewekte energie ook op het juiste moment gebruiken. Dat is goed voor de energie-onafhankelijkheid, het elektriciteitsnet, CO2 uitstoot, het ruimtegebruik en de energierekening. Het begint bij je eigen aansluiting, waar je zoveel mogelijk je eigen opgewekte energie gebruikt. Wanneer dit niet kan, kijken we naar het gebouw waarin je woont en andere bewoners die hun stroom krijgen van hetzelfde transformatorhuisje. Dus de stroom, die je niet kunt gebruikt, gaat naar de auto, boiler of warmtepomp van de buurman.
Praktisch toepassen
In het project op Sporenburg willen we deze zaken gaan regelen: meer zonnepanelen op de daken, het laden van de auto’s afstemmen op de beschikbare energie uit deze panelen en niet te veel elektriciteit gebruiken tussen 17 en 20 uur. We voorspellen een dag van tevoren, per kwartier, wat de elektriciteitsvraag en opwekking zal zijn. Vervolgens bepalen we hoe bewoners en gebouwbeheerders die meedoen dit kunnen optimaliseren door slim auto’s op te laden. Er is dus een soort energieregelaar nodig met inzicht in de productie, de vraag en de flexibiliteit. En dat zonder de privacy van mensen te schenden en mét cyber-security. “Ons project laat op buurtniveau zien wat er mogelijk is als je zoveel mogelijk je eigen opgewekte energie genereert en deze gebruikt onder het zogeheten transformatorhuisje van Liander”, zegt David Plomp, projectleider vanuit Resourcefully. Als dit lukt kan ‘ons’ transformatorhuisje veel langer meegaan.
Kosten trafohuisje
Het upgraden van zo’n transformatorhuisje is erg duur, ongeveer 4 ton voor materiaal, menskracht, procedures etc. Het probleem van Amsterdam is dat er ongeveer 1600 van deze transformatorhuisjes vervangen moeten worden tot 2030. Dat lukt niet. Een kwart tot een derde van de transformatorhuisjes kan veel langer meegaan als je slim omgaat met de vraag. Deze flexibiliteit levert ongeveer 150 miljoen euro op. En als je dan bedenkt hoeveel transformatorhuisjes er in Nederland zijn, dan kom je op enorme bedragen. Daarnaast zijn er voordelen voor bewoners en milieu.
Energiecoöperatie, energieleverancier, platform én energiemanagement systeem
We gaan een soort energiecoöperatie oprichten om als entiteit te kunnen opereren. Daarnaast is er een energieleverancier nodig die dit soort transacties faciliteert en een platform waar de kwartierwaarden (productie en consumptie) worden gevalideerd. Verder is er een energiemanagement systeem nodig die de voorspellingen en het daadwerkelijk schakelen van apparaten uitvoert. Dat betekent 4 instanties, die moeten samenwerken om deze energiegemeenschap te realiseren. Dat is lastig te realiseren en de drempel is nu nog hoog. We gaan nu ervaring en inzicht opdoen met financiële steun uit Europa.
Integrale aanpak gemeente
Het was een zoektocht om binnen de gemeente Amsterdam dit experiment van de grond te krijgen. De afdelingen die verantwoordelijk zijn voor uitstootvrij vervoer, duurzame verwarming en het zonne-programma vonden dit project te complex en te integraal. Dat zegt wel iets over verkokering en de moeilijkheid om integraal te werken. De afdeling wonen herkende wel het belang van een integrale aanpak waar alle componenten samenkomen. Een gebouw-aanpak streeft namelijk naar duurzame warmte, laadinfrastructuur, zonnepanelen slim op elkaar afgestemd! Kort samengevat is het een grote uitdaging om met elkaar stappen te maken richting een flexibel, slim opererend energiesysteem waarbij rollen en verantwoordelijkheden en verdienmodellen op de schop gaan. Maar het is nodig en kan veel opleveren. Dat is het belang van dit soort projecten. Dan krijgen we zicht op wat er allemaal nodig is richting ons energiesysteem van de toekomst.
Hugo Niesing van het bedrijf Resourcefully kan meer informatie over dit project geven: h.niesing@resourcefully.nl
